Παίρνετε αντιβίωση? Προσέξτε τη διατροφή σας!

Τα αντιβιοτικά είναι μια ισχυρή γραμμή άμυνας κατά των βακτηριακών λοιμώξεων. Ωστόσο, μερικές φορές προκαλούν παρενέργειες, όπως διάρροια και ηπατική βλάβη. Ορισμένα τρόφιμα μπορούν να μειώσουν αυτές τις ανεπιθύμητες ενέργειες, ενώ άλλα μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση.

Τι είναι τα αντιβιοτικά;

Τα αντιβιοτικά είναι ένας τύπος φαρμάκου που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία βακτηριακών λοιμώξεων. Δουλεύουν σταματώντας τη μόλυνση ή εμποδίζοντας την εξάπλωσή της. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη αντιβιοτικών. Ορισμένοι είναι ευρέος φάσματος, δηλαδή ενεργούν σε ένα ευρύ φάσμα βακτηρίων που προκαλούν ασθένειες. Άλλοι έχουν σχεδιαστεί για να σκοτώσουν ορισμένα είδη βακτηρίων. Τα αντιβιοτικά είναι πολύ σημαντικά και αποτελεσματικά στη θεραπεία σοβαρών λοιμώξεων. Ωστόσο, μπορούν να προκαλέσουν κάποιες αρνητικές παρενέργειες.

Με τη λήψη αντιβιοτικών εκτός από την καταστροφή των βακτηρίων που προκαλούν ασθένεια μπορούν να καταστραφούν και υγιή βακτηρίδια. Η λήψη πάρα πολλών αντιβιοτικών μπορεί να αλλάξει δραστικά τη ποσότητα και τους τύπους των βακτηριδίων μέσα στο μικροβίωμα του εντέρου, ειδικά στην πρώιμη ζωή. Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου που προκαλούνται από την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών στην πρώιμη ζωή μπορεί ακόμη και να αυξήσουν τον κίνδυνο αύξησης του σωματικού βάρους και της παχυσαρκίας. Επιπλέον, η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών μπορεί να οδηγήσει σε “ανθεκτικότητα” στα αντιβιοτικά, καθιστώντας τα αναποτελεσματικά κατά τη θανάτωση βακτηρίων που προκαλούν ασθένεια. Τέλος, με την αλλαγή των τύπων των βακτηριδίων που ζουν στον αυλό του εντέρου, τα αντιβιοτικά μπορεί να προκαλέσουν εντερικές παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένης της διάρροιας.

Ποια τρόφιμα είναι καλό να καταναλώνετε όταν παίρνετε αντιβίωση?

ü  Πάρτε προβιοτικά κατά τη διάρκεια και μετά τη θεραπεία

Ευτυχώς, αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η λήψη προβιοτικών ή ζωντανών υγιεινών βακτηρίων μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της διάρροιας που σχετίζεται με τα αντιβιοτικά.

Μια ανασκόπηση από 23 μελέτες, συμπεριλαμβανομένων περίπου 400 παιδιών, διαπίστωσε ότι η λήψη προβιοτικών ταυτόχρονα με τα αντιβιοτικά θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο διάρροιας κατά περισσότερο από 50%. Μια μεγαλύτερη ανασκόπηση 82 μελετών, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 11.000 ανθρώπων, έδειξε παρόμοια αποτελέσματα σε ενήλικες, καθώς και σε παιδιά.  Αυτές οι μελέτες έδειξαν ότι τα προβιοτικά Lactobacilli και Saccharomyces ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικά.

Ωστόσο, δεδομένου ότι τα προβιοτικά είναι συνήθως παρόμοια βακτήρια, μπορούν επίσης να θανατωθούν με αντιβιοτικά εάν ληφθούν μαζί. Έτσι, είναι σημαντικό να παίρνετε αντιβιοτικά και προβιοτικά σε απόσταση λίγων ωρών. Τα προβιοτικά πρέπει επίσης να ληφθούν μετά από μια σειρά αντιβιοτικών προκειμένου να αποκατασταθούν ορισμένα από τα υγιή βακτήρια στο έντερο που μπορεί να έχουν σκοτωθεί.

Μια μελέτη έδειξε ότι τα προβιοτικά μπορούν να αποκαταστήσουν την μικροβιακή κατάσταση στην αρχική της κατάσταση μετά από τη λήψη αντιβιοτικών. Εάν παίρνετε προβιοτικά μετά από αντιβιοτικά, ίσως είναι καλύτερο να καταναλώνετε διάφορα τρόφιμα που περιέχουν ένα μείγμα διαφορετικών ειδών προβιοτικών, και όχι μόνο ένα.

ü  Καταναλώνετε τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση

Ορισμένα τρόφιμα μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην αποκατάσταση του μικροβίου του εντέρου μετά από βλάβες που προκαλούνται από τα αντιβιοτικά. Τα ζυμωμένα τρόφιμα παράγονται από μικρόβια και περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, το γιαούρτι, το τυρί, το λάχανο. Περιέχουν μια σειρά από υγιή βακτήρια, όπως το Lactobacilli, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση του μικροβίου του εντέρου σε υγιή κατάσταση μετά από τη λήψη αντιβιοτικών.

Μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που τρώνε γιαούρτι ή γάλα που έχει υποστεί ζύμωση έχουν υψηλότερες ποσότητες Lactobacilli στο έντερό τους και χαμηλότερες ποσότητες βακτηρίων που προκαλούν ασθένειες, όπως Enterobacteria και Bilophila wadsworthia. Ως εκ τούτου, η κατανάλωση ζυμωμένων τροφών μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της υγείας του εντέρου μετά τη λήψη αντιβιοτικών. Άλλες μελέτες έχουν επίσης διαπιστώσει ότι τα ζυμωμένα τρόφιμα μπορεί να είναι ευεργετικά κατά τη διάρκεια της θεραπείας με αντιβιοτικά. Μερικά από αυτά έχουν δείξει ότι η λήψη είτε κανονικού είτε προβιοτικού συμπληρώματος γιαουρτιού μπορεί να μειώσει τη διάρροια σε άτομα που λαμβάνουν αντιβιοτικά.

ü  Καταναλώνετε τροφές πλούσια σε φυτικές ίνες

Οι ίνες δεν μπορούν να αφομοιωθούν από το σώμα σας, αλλά μπορούν να αφομοιωθούν από τα βακτήρια του εντέρου σας, γεγονός που βοηθά στην ανάπτυξής τους. Ως αποτέλεσμα, οι ίνες μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση των υγιών βακτηρίων του εντέρου μετά από μια τη λήψη αντιβίωσης. Τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες είναι: ολόκληροι κόκκοι (ψωμί ολικής αλέσεως, καστανό ρύζι), ξηροί καρποί, σπόροι, φασόλια, φακές, μπρόκολο, αρακάς, αγκινάρες.

Μελέτες έχουν δείξει ότι τα τρόφιμα που περιέχουν διαιτητικές ίνες δεν είναι μόνο ικανά να διεγείρουν την ανάπτυξη υγιών βακτηρίων στο έντερο, αλλά μπορούν επίσης να μειώσουν την ανάπτυξη ορισμένων επιβλαβών βακτηρίων.

Ωστόσο, οι διαιτητικές ίνες μπορεί να επιβραδύνουν το ρυθμό με τον οποίο το στομάχι αδειάζει. Με τη σειρά του, αυτό μπορεί να επιβραδύνει το ρυθμό απορρόφησης των φαρμάκων. Επομένως, είναι καλύτερο να αποφεύγετε προσωρινά τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε ίνες κατά τη διάρκεια της θεραπείας με αντιβιοτικά και αντ 'αυτού να εστιάζετε στην κατανάλωσή τους μετά τη διακοπή των αντιβιοτικών.

ü  Καταναλώστε προβιοτικά τρόφιμα

Σε αντίθεση με τα προβιοτικά, τα οποία είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί, τα πρεβιοτικά είναι τρόφιμα που τροφοδοτούν τα καλά βακτηρίδια στο έντερο. Πολλές τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες είναι πρεβιοτικά. Η ίνα υποβάλλονται σε πέψη και ζυμώνεται από υγιή βακτήρια του εντέρου, επιτρέποντάς τους να αναπτυχθούν. Ωστόσο, άλλα τρόφιμα δεν έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, αλλά λειτουργούν ως πρεβιοτικά, βοηθώντας στην ανάπτυξη υγιών βακτηριδίων όπως τα Bifidobacteria.

Για παράδειγμα, το κόκκινο κρασί περιέχει αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες, οι οποίες δεν πέπτονται από ανθρώπινα κύτταρα αλλά χωνεύονται από τα βακτήρια του εντέρου. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι η κατανάλωση εκχυλισμάτων πολυφαινόλης κόκκινου κρασιού για τέσσερις εβδομάδες θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά την ποσότητα υγιών Bifidobacteria στο έντερο και να μειώσει την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερόλη του αίματος. Παρομοίως, το κακάο περιέχει αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες που έχουν ωφέλιμες προβιοτικές επιδράσεις στο μικροβίωμα του εντέρου. Μερικές μελέτες έδειξαν ότι οι πολυφαινόλες του κακάου αυξάνουν επίσης τα υγιή Bifidobacteria και Lactobacillus στο έντερο και μειώνουν ορισμένα ανθυγιεινά βακτήρια, συμπεριλαμβανομένης της Clostridia.

Έτσι, η κατανάλωση πρεβιοτικών τροφών μετά από αντιβιοτικά μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη ευεργετικών βακτηρίων του εντέρου που έχουν υποστεί βλάβη από τα αντιβιοτικά.

ü  Αποφύγετε τρόφιμα που μειώνουν την αποτελεσματικότητα των αντιβιοτικών

Ενώ πολλά τρόφιμα είναι ευεργετικά κατά τη διάρκεια της λήψης αντιβιοτικών ή και μετά, ορισμένα τρόφιμα πρέπει να αποφεύγονται.

Για παράδειγμα, μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να είναι επιβλαβές η κατανάλωση γκρέιπφρουτ και χυμού γκρέιπφρουτ ενώ παίρνετε ορισμένα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των αντιβιοτικών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο χυμός γκρέιπφρουτ και πολλά φάρμακα διασπώνται από ένα ένζυμο που ονομάζεται κυτόχρωμα P450. Η κατανάλωση γκρέιπφρουτ ενώ λαμβάνετε αντιβιοτικά μπορεί να εμποδίσει το σώμα να αποβάλει σωστά το φάρμακο. Αυτό μπορεί να είναι επιβλαβές για την υγεία σας. Μια μελέτη σε έξι υγιείς άνδρες διαπίστωσε ότι η κατανάλωση χυμού γκρέιπφρουτ κατά τη λήψη του αντιβιοτικού ερυθρομυκίνη αύξησε την ποσότητα του αντιβιοτικού στο αίμα σε σύγκριση με εκείνους που κατανάλωναν νερό.

Τα τρόφιμα που έχουν ενισχυθεί / εμπλουτισθεί με ασβέστιο μπορεί επίσης να επηρεάσουν την απορρόφηση αντιβιοτικών. Μελέτες υποστηρίζουν αυτήν την άποψη, συμπεριλαμβανομένης της σιπροφλοξασίνης και της γκατιφλοξασίνης. Ωστόσο, άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι γενικά τα τρόφιμα που περιέχουν ασβέστιο όπως το γιαούρτι δεν έχουν το ίδιο ανασταλτικό αποτέλεσμα.

Βιβλιογραφία:

Amy Langdon et al. The effects of antibiotics on the microbiome throughout development and alternative approaches for therapeutic modulation. Genome Med. 2016; 8: 39.

Becattini S. et al. Antibiotic-Induced Changes in the Intestinal Microbiota and Disease. Trends Mol Med. 2016 Jun;22(6):458-78.

Laura M. Cox et al. Antibiotics in early life and obesity. Nat Rev Endocrinol. 2015 Mar; 11(3): 182–190.

Brad Spellberg et al. The Future of Antibiotics and Resistance. N Engl J Med. 2013 Jan 24; 368(4): 299–302.

McFarland LV. Antibiotic-associated diarrhea: epidemiology, trends and treatment. Future Microbiol. 2008 Oct;3(5):563-78.

Szajewska H et al. Probiotics for the Prevention of Antibiotic-Associated Diarrhea in Children. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2016 Mar;62(3):495-506.

Goldenberg JZ et al. Probiotics for the prevention of pediatric antibiotic-associated diarrhea. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Dec 22;(12).

Hempel S. et al. Probiotics for the prevention and treatment of antibiotic-associated diarrhea: a systematic review and meta-analysis. JAMA. 2012 May 9;307(18):1959-69.

McFarland LV. Use of probiotics to correct dysbiosis of normal microbiota following disease or disruptive events: a systematic review. BMJ Open. 2014 Aug 25;4(8): e005047.

Alvaro E. et al. Composition and metabolism of the intestinal microbiota in consumers and non-consumers of yogurt. Br J Nutr. 2007 Jan;97(1):126-33.

Fox MJ et al. Can probiotic yogurt prevent diarrhoea in children on antibiotics? A double-blind, randomised, placebo-controlled study. BMJ Open. 2015 Jan 14;5(1):e006474.

Costabile A. et al. Whole-grain wheat breakfast cereal has a prebiotic effect on the human gut microbiota: a double-blind, placebo-controlled, crossover study. Br J Nutr. 2008 Jan;99(1):110-20.

Benini L et al. Gastric emptying of a solid meal is accelerated by the removal of dietary fibre naturally present in food. Gut. 1995 Jun;36(6):825-30.

Gibson GR et al. Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of prebiotics. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2017 Aug;14(8):491-502.

Queipo-Ortuño MI et al. Influence of red wine polyphenols and ethanol on the gut microbiota ecology and biochemical biomarkers. Am J Clin Nutr. 2012 Jun;95(6):1323-34.

Tzounis X et al. Prebiotic evaluation of cocoa-derived flavanols in healthy humans by using a randomized, controlled, double-blind, crossover intervention study. Am J Clin Nutr. 2011 Jan;93(1):62-72.

David G. Bailey et al. Grapefruit–medication interactions: Forbidden fruit or avoidable consequences? CMAJ. 2013 Mar 5; 185(4): 309–316.

Kanazawa S. et al. The effects of grapefruit juice on the pharmacokinetics of erythromycin. Eur J Clin Pharmacol. 2001 Jan-Feb;56(11):799-803.

Neuhofel AL et al. Lack of bioequivalence of ciprofloxacin when administered with calcium-fortified orange juice: a new twist on an old interaction. J Clin Pharmacol. 2002 Apr;42(4):461-6.

Stass H et al. Effects of dairy products on the oral bioavailability of moxifloxacin, a novel 8-methoxyfluoroquinolone, in healthy volunteers. Clin Pharmacokinet. 2001;40 Suppl 1:33-8.